Foto: Schutrups Exloo

Alles was geregeld voor de jaarlijkse containersale van Schutrups Exloo. Voor corona zette eigenaar Jan Schutrups in de feestdagenperiode altijd een aantal zeecontainers met afgeprijsde schoenen voor de winkel neer (‘We begonnen met vier stuks, inmiddels zijn het er zestien’), die vanaf Tweede Kerstdag voor twee weken bleven staan. Dit jaar koos hij voor een coronaproof opzet: geen krappe containers maar een grote tent, waar honderddertig man tegelijk binnen mochten zijn. “Afgelopen woensdag kregen we groen licht van de gemeente en de provincie”, vertelt de ondernemer. “Toen zijn we direct gaan bouwen. Alles stond al klaar, tot de stellingkasten en kassa’s aan toe. We hebben geen enkel signaal gekregen dat er weleens een lockdown in aantocht zou kunnen zijn. Terwijl er op dat moment al wel over werd nagedacht. Dat vind ik ongelooflijk kwalijk. Als we eerder ingelicht waren, hadden we de financiële schade kunnen beperken. Alleen aan de portokosten voor de uitnodigingen zijn we al 20.000 euro kwijt. Daarnaast hadden we zondag onze eerste Mannendag gepland staan, met de herlancering van schoenenmerk VanPalmen. Ook dat ging last-minute niet door.”

Paniekreactie

Schutrups is niet de enige winkelier die overvallen werd door de snelheid waarmee de nieuwe lockdown op zondag 19 december werd ingevoerd. Een paniekreactie, stelt brancheorganisatie Inretail, die ondernemers verbijsterd en woedend achterlaat. “Ik vind het niet kunnen”, zegt ook Jenke Haverhals, de eigenaar van Haverhals Schoen- en Sportmode in Zwanenburg. “Tot en met vrijdag leek de situatie redelijk stabiel en ineens komt de overheid met een totaal ander verhaal. Plus, dit beleid is gebaseerd op aannames over de omikron-variant en niet op harde cijfers. Terwijl een verplichte sluiting zó’n ernstige ingreep is voor de retail. Voor mij als ondernemer is dit gewoon niet meer toelaatbaar. Hier trek ik de grens.”

Wel alcohol, geen sportschoenen

Het besluit is volgens de retailers niet alleen slecht onderbouwd maar ook willekeurig. Haverhals: “Supermarkten en drogisterijen mogen wel openblijven en wat daar niet aan branchevreemde producten wordt verkocht. Het is toch idioot dat je daar wel sokken en slippers mag kopen, maar bij ons niet?” “En wat dacht je van slijterijen?” vult Schutrups aan. “Wij verkopen wandel- en hardloopschoenen; artikelen die mensen gezond houden. Bovendien hebben we naast de winkel een praktijk voor voetzorg, waaronder steunzolen. Bij zo’n zooltje hoort een passende schoen, anders heb je er niets aan. Tijdens de vorige lockdown zijn we vier keer op de vingers getikt door boa’s omdat er te veel economische activiteit was. Al hebben ze uiteindelijk toegegeven dat de verkoop om medische redenen een grijs gebied was. Mijn punt: wat wij doen om mensen gezond te houden, wordt allemaal aan banden gelegd. Maar de verkoop van alcohol kan ongehinderd doorgaan.”

Verzet groeit

Daarom ging Haverhals Schoen- en Sportmode afgelopen zondag uit protest ‘gewoon’ open. Met een team van vier medewerkers die elk een of twee personen uit hetzelfde huishouden hielpen, en een maximum van acht klanten tegelijk op de winkelvloer. “We hebben op social media aangekondigd dat we open bleven en dankzij onze grote following – meer dan 4000 likes op Facebook en bijna 1500 volgers op Instagram – verspreidde het nieuwtje zich razendsnel”, vertelt Haverhals. “Mensen kwamen van heinde en verre. Het was zelfs zo druk dat klanten een half uur tot een uur moesten wachten voor ze naar binnen mochten. Wat iedereen prima vond. Ze kwamen niet alleen om te kopen, maar ook omdat ze het dapper vonden en ons een hart onder de riem wilden steken.” De handhaving is nog niet langs geweest. Vandaag (dinsdag) is de winkel weer open, dan zullen de boa’s wel komen, verwacht Haverhals. “Dan maar een boete. Ik verwacht heus niet dat ik de deuren tot 14 januari kan openhouden, maar ik leg me hier niet zomaar bij neer en ik zou andere winkeliers willen oproepen hetzelfde te doen.”

Click & collect geen alternatief

Mode- en schoenenwinkeliers zijn in elk geval tot en met 14 januari aangewezen op de online verkopen en het afhalen van bestellingen aan de deur (click & collect). Dat is geen serieus alternatief, stelt Inretail, die voor groen licht voor shoppen op afspraak pleit. “Want vorig jaar leverde click & collect retailers nog geen 10 procent van de normale omzetten op.” Click & collect is ‘peanuts’ vergeleken wat er in de fysieke winkel wordt gedraaid, beaamt Jan Schutrups. “Tijdens de containersale alleen al. We kopen er zo’n vijf- tot tienduizend paar voor in, die een omzetwaarde tussen de half miljoen en een miljoen vertegenwoordigen. Die moeten we nu online verkopen en het is nog maar de vraag of dat lukt. Terwijl we ze midden januari wel weg willen hebben, want dan komt de voorjaarscollectie binnen.”

Geen voorraadvergoeding

Vrijwel alle retailers die we spreken zitten nog met hoge voorraden, al dan niet omdat ze voor kerst extra hebben ingekocht. Inretail noemt het dan ook ‘bizar’ dat de Voorraadvergoeding voor gesloten detailhandel (VGD) niet terug in het leven is geroepen. Al zou de retail volgens Schutrups meer geholpen zijn met een ander soort voorraadregeling. “Geen subsidie over het hele kwartaal, maar een compensatie van 20 tot 30 procent over de actuele voorraad. We zouden enorm geholpen zijn met meer maatwerk.” Inretail pleit eveneens voor compensatie op maat. Volgens de brancheorganisatie krijgt ruim driekwart van de ondernemers te maken met dalende omzetten. Toch zou van deze groep nauwelijks 40 procent in aanmerking komen voor overheidssteun. “De compensatie zou over  minimaal vier aaneengesloten weken berekend moeten worden, zonder bij het nieuwe kwartaal in januari een knip te plaatsen.”

Trukendoos weer open

Het enige lichtpunt is dat winkeliers nu beter weten hoe ze met de verplichte sluiting om moeten gaan. Na de eerste schrik en boosheid voltrok zich een bijna militaire operatie in de retail; click & collect-balies werden opgetuigd, windowshopping-etalages ingericht en bestel & bezorgservices opnieuw geïntroduceerd. Ook gaan winkeliers weer volop aan de slag met social media om dit alles te promoten. Zoals Schutrups Exloo, die video’s opneemt van schoenen die letterlijk als warme broodjes over de toonbank gaan. “We hebben de trukendoos weer opengetrokken”, beaamt Solé Rinsampessy, de eigenaar van mode- en schoenenwinkel Lava in Bolsward (Friesland). “We hebben een balie neergezet en gaan ook opnieuw bezorgen. We zetten nu vol in op de verkoop via onze webshop en social media-kanalen, met outfitinspiratie en cadeautips voor de feestdagen. Daartoe starten we eerder met de uitverkoop en prijzen we direct dieper af. Mijn eerste prioriteit is om de wintervoorraad kwijt te raken.” De lockdown viel rauw op haar dak, maar ze probeert er een positieve draai aan te geven. “Tijdens de vorige winkelsluiting heb ik de eerste twee weken gebruikt om een webshop op te zetten, want die hadden we nog niet. Na de heropening in april is de focus weer naar de winkel verschoven; we zijn deze maand zelfs met een extra etage uitgebreid. Des te zuurder dat we klanten voorlopig niet mogen ontvangen, maar ook nu probeer ik de tijd goed te gebruiken door onze online shop verder te optimaliseren. Je hebt er niet zoveel aan als je in negativiteit blijft hangen, want klanten voelen dat natuurlijk ook.”