Daar gáán we weer. Dat is wat Marcel Schevers, mede-eigenaar van Van Schijndel Schoenen in Hilversum, dacht toen premier Mark Rutte op 13 oktober een nieuwe, gedeeltelijke lockdown aankondigde. “In maart leidde dat bij ons bedrijf tot een omzetdaling van 80 procent. Zoiets moet je niet te vaak meemaken. Gelukkig is de impact van deze tweede lockdown een stuk minder heftig. Tot afgelopen maandag (26-10) zijn de verkopen zelfs lekker blijven doorlopen.” Hoe dat komt? Het schokeffect is minder, denkt Schevers. Nederlanders zijn gewend geraakt aan corona en dat is volgens hem maar goed ook. “Het virus zal de komende jaren waarschijnlijk onder ons blijven. Daaraan zullen we ons moeten aanpassen, zodat we binnen de grenzen van wat mogelijk is het normale leven weer kunnen oppakken.”

Laatste uurtje

Voor de detailhandel is er in principe niet veel veranderd, buiten het feit dat de sluitingstijd vervroegd wordt naar 20:00 en er strenger wordt gehandhaafd op het naleven van de veiligheids- en hygiëneregels. De voor dit stuk geraadpleegde retailers en hun medewerkers dragen sinds half oktober bijna zonder uitzondering een mondkapje of gezichtsscherm op de winkelvloer. “We verplichten het onze klanten niet, maar zien dat in de praktijk 95 procent met een mondkapje binnenkomt”, zegt Jeffrey van Mourik, de eigenaar van familiezaak J. van Mourik & Zn Schoenen en Lederwaren in Sliedrecht. “Iedereen houdt zich aan de regels, veel beter dan tijdens de eerste golf. Toen reikten mensen nog wel eens over elkaar heen om een schoen uit het schap te pakken, nu wachten ze keurig tot de ander klaar is.”

‘Nederlanders zijn gewend geraakt aan corona; het schokeffect is dit keer minder groot’

Van Mourik heeft wel moeite met de mededeling dat de koopavond is afgeschaft. “Omdat het niet klopt; we moeten alleen een uur eerder dicht. Nu denken klanten dat we ’s avonds helemaal niet meer open zijn. Terwijl de koopavond normaal gesproken heel succesvol voor ons is.” Daarnaast mist de ondernemer het laatste uurtje. “Als iemand om kwart voor negen binnenkomt voor een paar nieuwe schoenen is dat geen probleem, dan blijven we gerust tot half 10 open. Nu moet iedereen stipt om 8 uur de deur uit zijn. Dan wordt zo’n avond ineens een stuk korter.”

Lagere bezettingsgraad

Bert Waardijk, de eigenaar van Waardijk Schoenen (Alkmaar, Bloemendaal en Heemstede), heeft het ook moeilijk met de nieuwe maatregelen. “Het betekende dat onze partners van café-restaurant De Nachtegaal in Alkmaar, dat met onze schoenenwinkel verbonden is, opnieuw moesten sluiten. Die jongens zijn al tien weken dicht geweest en nu moeten ze weer. Dat raakt me enorm.” Waardijk trok vorig jaar in het oude pand van het Brabants Schoenenhuis in Heemstede, met de intentie de vestiging in Bloemendaal te sluiten. Een beslissing die hij door corona heeft uitgesteld. Deels om zijn twintig medewerkers ondanks de lagere bezettingsgraad op de winkelvloer aan het werk te kunnen houden, maar ook omdat Bloemendaal en Heemstede momenteel beter draaien dan Alkmaar. “Terwijl die vestiging pre-corona de motor van ons bedrijf was”, zegt hij. “Nu zitten we in Alkmaar op 70 procent van onze reguliere omzet, terwijl Bloemendaal en Heemstede nog best leuk draaien. Mensen winkelen meer in eigen dorp en daar profiteren we van.”

‘Hoezo is de koopavond afgeschaft? We moeten alleen een uurtje eerder dicht’

Geen dagjesmensen en Duitse toeristen

Het is een tendens die al tijdens de eerste golf zichtbaar was; vooral ondernemers in de (binnen)steden worden geraakt door corona. Uit een meting van Inretail in de dertien grootste plaatsen bleek dat de bezoekersaantallen in de herfstvakantieweek (19 tot en met 25 oktober 2020) gemiddeld met 49 procent waren teruggelopen – met ‘dramatische omzetontwikkelingen’ voor de lokale retailers als gevolg. Dat beaamt Joël Timmerman, een van de eigenaren van SchoenenZaken, een specialist in exclusieve mannenschoenen met vestigingen in Groningen en Zwolle. “We missen de dagjesmensen en Duitse toeristen. Die groep is goed voor zeker 40 procent van onze omzet. Tot drie weken geleden draaiden we best oké en zaten we op 70 tot 80 procent van onze reguliere omzet. Nu de horeca dicht is, is dat teruggevallen naar 50 tot 60 procent.”

SchoenenZaken heeft naast de eigen winkels een shop-in-shop bij mannenmodezaak Flashman in Haren. “Die zaak zit qua omzet wél op niveau. Dat is het verschil tussen binnensteden en dorpen – we zitten nu even aan de verkeerde kant van de medaille.” Zonder de funshoppers is het werk ook een stuk minder leuk, zegt Timmerman. “Alles gaat nu heel klinisch en gericht. Vaak hebben mannen online al een schoen uitgezocht en komen ze ‘m alleen nog even in de winkel passen.”

‘Zonder funshoppers is het werk een stuk minder leuk. Alles gaat nu heel klinisch en gericht’

Toekomstplannen op de lange baan

De huidige maatregelen zullen naar verwachting tot in december van kracht blijven, waarschuwde Rutte afgelopen dinsdag. Dat is een bittere pil, vindt Timmerman. “December is de belangrijkste maand voor de retail. Normaal gaan mensen dan en masse de stad in voor cadeautjes en feestoutfits, maar ik ben bang dat dat nu niet gaat gebeuren. Wij redden het wel, want onze kosten zijn laag. We hebben slechts één medewerker in dienst en zitten niet in enorm dure huurpanden. Maar dat neemt niet weg dat de crisis impact heeft. 2020 had het jaar moeten worden waarin we het zouden gaan maken. Nu hebben we onze toekomstplannen, waaronder een derde winkel, noodgedwongen op de lange baan moeten schuiven.”

Ook Marcel Schevers en Bert Waardijk beschouwen 2020 als een verloren jaar. Waardijk: “Als ondernemer streef je naar groei. Nu mag je in je handjes knijpen als je break-even speelt. We moeten ons ‘ondernemersloon’ dit jaar uit andere zaken halen, zoals de waardering die we van klanten en relaties krijgen. Zo heeft de directeur van Arche, een bedrijf waar we al dertig jaar mee werken, laatst een prachtige brief geschreven om ons een hart onder de riem te steken. Zulke gebaren helpen me echt.” Wat ook helpt, is dat de omzetdaling te verklaren is en daardoor makkelijker te accepteren, vult Schevers aan. “Anders zou ik echt zenuwachtig worden. We zitten structureel onder het niveau van 2019, maar die achterstand halen we wel weer in.”

Foto; Waardijk Schoenen