TOP

Mode-icoon: de legerkist

Sommige items leggen een lange weg af voordat ze de status van mode-icoon bereiken. Wist je bijvoorbeeld dat de legerkist, tegenwoordig de ultieme festivalschoen, al vele oorlogen heeft overleefd?

Legerkistjes zijn schoenen die oorspronkelijk voor militaire doeleinden zijn gebruikt. Schoenen zijn het essentieelste onderdeel van de legeroutfit: als de voeten van een soldaat het begeven, heeft hij verder niets aan zijn uitrusting. De Assyriërs, die van 1900 tot 612 voor Christus een wereldbeschaving vormden, komen volgens de Oostenrijkse historicus Paul Kriwaczek als eersten tot dit besef. Ze meten hun soldaten een paar stevige laarzen aan, in plaats van de in die tijd gangbare sandalen. De Romeinen nemen deze kniehoge boot over en in de zeventiende eeuw introduceren soldaten tijdens de Engelse Burgeroorlog een enkelhoge variant. Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog, die van 1861 tot 1865 woedde, duiken vermoedelijk de eerste ‘kisten’ op. Dit zijn zware laarzen met een hoekig uiterlijk en een gelijke linker- en rechterschoen. Deze schoenen vormen zich in de loop der tijd naar de voet, een proces waarbij de drager de nodige blaren oploopt.

Foto 1 Assyrische soldaat credit Illustratie uit The Historians History of the World Foto 2 Civil War credit wikimediaorgPierre Benigni

Stevig en met veters

Tegenwoordig moet militair schoeisel aan een heel scala aan eisen voldoen. Het moet waterdicht zijn, comfort en stabiliteit bieden, de voet beschermen en bestand zijn tegen ruig terrein en extreme weersomstandigheden. De legerlaars wordt continu doorontwikkeld en is lichter, duurzamer en comfortabeler dan ooit. Eén ding is door de jaren heen echter nauwelijks veranderd, zegt Inge Specht, conservator bij het Nederlands Leder en Schoenen Museum. “Het uiterlijk. Nog altijd zijn kisten hoge, stevige laarzen met een vetersluiting. Soms kan deze met een leren band worden afgedekt om te voorkomen dat er water in loopt.”

Working class hero

In de twintigste eeuw begint de arbeidersklasse afgeleiden van de legerkist te dragen. Zo ontwikkelen de Britse schoenenfabrikant Griggs en de Duitse militair Klaus Maertens in 1960 een goedkope werklaars, de Dr. Martens 1460, genoemd naar de geboortedatum: 1 april 1960. De schoen wordt zes jaar later ‘geadopteerd’ door de Britse skinheads om zich tegen de keurige middenklasse af te zetten. Zij zien het arbeidsschoeisel als symbool om de door hen geïdealiseerde working class te eren. Gitarist Pete Townshend van rockband The Who betreedt als eerste beroemdheid het podium met Dr. Martens aan zijn voeten, omdat hij het naar eigen zeggen zat is om zich voor elke show ‘als een kerstboom op te moeten tuigen’. De legerkist wordt in de volgende decennia door andere Britse en Amerikaanse subculturen omarmd, zoals de punk- en grungebeweging. Ook vrouwen gaan de boots dragen.

Foto 4 Dr Martens OUD credit Dr Martens

Foto 5 Dr Martens punks credit Dr Martens

Op Timberlands naar de disco

Het laat niet lang op zich wachten of de grote modehuizen haken in op de trend. Chanel stuurt zijn modellen begin jaren negentig van de vorige eeuw in verleidelijke zwart- en roodkanten niemendalletjes de catwalk op, met daaronder zwarte legerkisten. Dolce & Gabbana combineert lieflijke tule met stoere combatboots. Daarmee wordt de kist definitief gemeengoed. Merken die zich voorheen specialiseerden in werk- of outdoorschoeisel liften mee op de trend. “Ineens gaan modellen op Timberlands naar de disco”, noteert een journalist van de New York Times in 1992.

Door iedereen omarmd

Door de jaren heen blijft de legerkist – vooral die van Dr. Martens – onlosmakelijk verbonden met muziek. De schoen wordt door elke subcultuur en bijbehorend muziekgenre omarmd, zelfs door groepen die elkaar naar het leven staan. De Britpoppers kijken neer op de ‘apathische losermentaliteit’ van de grungebeweging rond Seattle, maar beide subculturen dragen wél dezelfde boots aan hun voeten. De ene groep combineert ze met geruite houthakkersoverhemden en kapotte spijkerbroeken, de andere met nette polo’s en skinny jeans. Van recenter datum is popster Miley Cyrus. In de videoclip van het nummer ‘Wrecking Ball’ uit 2013 slingert Cyrus, gekleed in niet veel meer dan een paar legerkisten, op een sloopkogel door het beeld.

Dit artikel is verschenen in de rubriek ‘Mode-icoon’ in Schoenvisie 2018-2 (13 februari 2018)

Foto 1 (legerkist van het Poolse leger): wikimedia.org/Nikodem Nijaki, 2 (Assyrische soldaat): illustratie uit The Historians’ History of the World, 3 (Civil War): wikimedia.org-Pierre Benigni, 4 (Dr. Martens 1460): Dr. Martens en 5 (punkers): Dr. Martens