Voor veel mensen, dus ongetwijfeld ook een groot deel van je klanten, is de espadrille de ideale zomerschoen. Espadrilles zijn luchtiger dan sneakers, maar laten ook weer niet zoveel van de voet zien als een sandaal of slipper. Hoewel ‘espadrille’ een Franse term is, komt de schoen oorspronkelijk uit Spanje. Daar worden ze ‘alpargatas’ genoemd. Al sinds de dertiende eeuw worden er espadrilles gemaakt in het Spaanse deel van de Pyreneeën, om precies te zijn in Baskenland en Catalonië. Het Archeologiemuseum in Granada heeft in de collectie zelfs een vroege voorloper van de espadrille van meer dan vierduizend jaar oud.

Vroege voorlopers van de espadrille (Foto’s: Museu Valencià d’Etnologia/CC-BY-SA 2.0)

Armeluisschoeisel

In de geschreven geschiedenis duiken espadrilles voor het eerst op in een Catalaanse tekst uit 1322. Daar worden ze aangeduid als ‘espardenyas’, naar het espartogras waarvan de touwzolen worden gevlochten. Een traditionele espadrille bestaat uit twee onderdelen; een gevlochten zool en een canvas of linnen upper, die aan de rand van de zool wordt vastgenaaid. Vaak zitten er bandjes om de enkels om de voet op zijn plaats te houden. Het Spaanse Rijk omvatte tot het begin van de negentiende eeuw grote delen van Zuid- en Midden-Amerika. Daardoor kwam de schoen ook in deze werelddelen terecht. Van origine zijn espadrilles armeluisschoeisel, schoenen voor boeren. Ook mijnwerkers en soldaten dragen ze. Tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) nationaliseert de regering de beroemde Catalaanse espadrillefabriek Castañer om de soldaten van schoenen te voorzien. Leren schoenen zijn te duur.

Traditionele alpargatas uit het Zuid-Amerikaanse Andesgebergte (Foto: www.flickr.com/Chaquetadepollo)

Van traditioneel naar modieus

Spanje blijft tot ver in de twintigste eeuw een agrarisch land. Pas tegen het einde van de jaren ’50 zet de industrialisering in. Bijna betekent dit het einde voor de espadrille. Boeren verruilen het platteland massaal voor een baan als fabrieksarbeider in de grote steden. Daarmee verdwijnt ook de behoefte aan het traditionele schoeisel. Een groot deel van de espadrilleproducenten in Baskenland en Catalonië sluit in die periode de deuren. Zo niet Lorenzo Castañer en zijn vrouw Isabel Saurus, die het familiebedrijf in 1959 als tweede generatie hebben overgenomen. Ze zijn vastbesloten om van de ‘boerenschoen’ een mode-item te maken.

Geliefd bij acteurs en kunstenaars

De espadrille is dan al aan een langzame opmars als vrijetijdschoen begonnen. Actrice Lauren Bell draagt ze in de films ‘The big sleep’ (1946) en ‘Key Largo’ (1948), Grace Kelly in ‘To catch a thief’ (1955) en ‘High society’ (1956). Ook de Catalaanse kunstenaars Salvador Dalí en Pablo Picasso zijn fervente espadrilledragers, waardoor de kunstenaarswereld al snel overstag gaat. De doorbraak in modekringen volgt als de Franse modeontwerper Yves Saint Laurent de familie Castañer in 1970 op een modebeurs ontmoet. Ze slaan de handen ineen voor de eerste espadrille met sleehak, die een enorm succes wordt. In de loop der jaren is Castañer meer bijzondere samenwerkingen aangegaan. Voor Jean Paul Gaultier maakte de Catalaanse producent overknee espadrille-laarzen van zwart leer, voor Manolo Blahnik stiletto’s met touwzool.

Stiletto’s met touwzool van Castañer voor Manolo Blahnik (Foto’s: www.castaner.com)

Populair aan de kust

Tegenwoordig worden espadrilles wereldwijd gedragen. De zomerse schoenen zijn met name populair in de mediterrane kustgebieden van Frankrijk en Spanje. Ze zijn in vele soorten en maten verkrijgbaar, maar nog altijd te herkennen aan de karakteristieke touwzool. Die wordt tegenwoordig vaak van het goedkopere jute gemaakt en verstevigd met een rubberen onderlaag. Naast Castañer zijn er meer merken die zich hebben gespecialiseerd in espadrilles. Voorbeelden zijn Kanna (Spanje), Macarena (Spanje), Paez (Argentinië), Paloma Barceló (Spanje) en Vidorreta (Spanje).

Kanna en Paloma Barceló, zomer 2019 (Foto’s: Wilke Wittebrood)

Boost in Nederland

In Nederland hebben vooral Fred de la Bretoniere en Toms de populariteit van de espadrille een enorme boost gegeven. Toms door het sympathieke one-for-one model (voor elk verkocht paar geeft het Amerikaanse bedrijf een paar schoenen weg) en Fred de la Bretoniere onder andere door samenwerkingen met de bekende modeblogger Yara Michels. De voormalige boerenschoen is inmiddels een vast onderdeel van vele zomergarderobes en duikt elk seizoen wel in een bepaalde vorm op. Zo stuurt Michael Kors zijn modellen voor zomer 2019 op espadrille-sandalen met plateauzool de catwalk op. Misschien wel het meest veelzeggend is dat de schoenen waar het afgelopen zomerseizoen online het meest naar werd gezocht geen hippe sneakers waren, maar de two-tone espadrilles van Chanel.

Michael Kors, zomer 2019 (Foto’s: Jeroen Snijders)

Dit artikel is verschenen in de rubriek ‘Mode-icoon’ in Schoenvisie 2018-7 (31 augustus 2018).