In klassiek bruin, zwart-wit of in bijzondere kleuren en modellen: brogues zijn verkrijgbaar in vele varianten en niet alleen bij de klassieke mannenschoenenwinkel. Grappig genoeg kent de brogue helemaal niet zo’n chique historie, weet Inge Specht, conservator bij het Nederlands Leder en Schoenen Museum (NLSM). “Sterker nog: de brogue, die toen nog brogan heette, ontstond aan het eind van de achttiende eeuw in Ierland als schoeisel voor arme boeren. Om hun voeten na een dag in de modder of regen sneller te laten drogen, prikten ze gaatjes in hun schoenen. De brogue heeft dus eigenlijk een heel praktische oorsprong.”

Not done na zessen

Als veel Ieren eind negentiende eeuw naar de Verenigde Staten vertrekken, nemen ze de brogans mee. In het nieuwe land wordt vervolgens een hele productie-industrie rond brogans opgezet. “De brogans werden gebruikt om slaven in de zuidelijke staten te voorzien van goedkoop schoeisel”, vertelt Specht. “Eigenlijk heeft de brogue dus een geschiedenis als ‘foute schoen’, waarmee je als gegoede burger absoluut niet wilde worden gezien.” Pas als de adel in Groot-Brittannië het model rond 1900 oppikt, krijgt de schoen opeens allure. De schoenen worden van een betere kwaliteit, rijker versierd en tot het Frans klinkende brogues gedoopt.

In de jaren ’20 dragen jazzmusici en acteurs hem opeens massaal in zwart-wit, om hiermee een statement te maken tegen racisme. Dat brogues in die tijd nog alleen voor mannen zijn, is volgens Specht onzin. “Vrouwen dragen ze ook al sinds de jaren ’20. Ik vermoed zelfs dat Coco Chanel met haar mannelijke silhouet daarin een belangrijke rol heeft gespeeld.” In de jaren ’30 wakkert de prins van Wales de populariteit van de brogue aan door hem ook als avondschoen te dragen. Specht: “Tot die was de brogue not done na zessen, je hoorde ‘m niet onder een feestelijk pak te dragen.” In de decennia daarna is de brogue vooral populair als chique schoen voor de wat oudere dame of heer.

Hoeveel gaatjes?

Maar wat maakt een brogue eigenlijk een brogue? Vaak worden alle platte, nette veterschoenen brogues genoemd, maar dat is onterecht. De belangrijkste voorwaarde voor een brogue is namelijk: er moeten gaatjes in zitten, minimaal één rij over de neus. Vervolgens heb je dan drie verschillende typen: plain-, semi- en full-brogue.

Specht: “De plain brogue heeft alleen een dubbele stiklijn met gaatjes ertussen op het voorste deel van de schoen, de semi-brogue kenmerkt zich door extra gaatjeslijnen over de tong en de hielpanden en de full-brogue heeft daarnaast een karakteristieke ‘gevleugelde’ neuskap.” Klassieke brogues komen van bekende makers als John Lobb in Engeland en Berluti in Italië. Maar ook Nederlandse ontwerpers als Floris van Bommel en Hester Vlamings hebben zich op hedendaagse en eigenzinnige versies van de brogue gestort. Met hun moderne interpretaties maken zij één ding duidelijk: de brogue is nog lang niet op zijn retour.