Monks of monk straps behoren in vele landen tot vaste items in een mannengarderobe. De schoenen zijn eenvoudig te herkennen aan de gesp op de wreef, die de twee hielpanden bij elkaar houdt. Van monk straps wordt wel gezegd dat ze ergens tussen de formele oxford en meer casual derby veterschoen in zitten. Die positionering is waarschijnlijk de reden dat het model in Nederland nooit zo geliefd is geweest, stelt Inge Specht, conservator van het Nederlands Leder en Schoenenmuseum. “Ze zijn te klassiek om casual te zijn, maar niet klassiek genoeg voor formele gelegenheden. Een gevalletje vlees noch vis.”

Monnikenwerk

De monk dankt zijn naam aan de bedenkers ervan, de monniken. Voor de oorsprong moeten we terug naar het Europese kloosterleven in de vijftiende eeuw. Monniken leven in die tijd tamelijk afgezonderd en wijden hun leven aan ‘ora et labora’, ofwel: bidden en werken. Kloosters zijn in die tijd zelfvoorzienend en hebben eigen landbouw en veeteelt. Op de zieken en ouderen na wordt van ieder lid van de gemeenschap verwacht dat hij zich nuttig maakt in het klooster of op het land. Niet werken is volgens de heilige Benedictus ‘slecht voor de ziel’. De eenvoudige sandalen met riempjes waar monniken van origine op lopen, blijken niet de meest praktische schoenen om op te werken. Om de voeten beter te beschermen, stappen de geestelijken over op een dichte variant met een gespsluiting: de ‘monk strap’.

Eén of twee gespen

Over hoe het de monk verder vergaat, is weinig bekend. Er gaat een verhaal over een Engelsman die in de vijftiende eeuw een klooster in de Alpen bezoekt en bij zijn vertrek een paar monk straps als geschenk krijgt. Eenmaal thuis trekt het bijzondere schoeisel de aandacht van de Britten. Zeker is dat de single monk strap (met één gesp) in 1901 officieel als model wordt geregistreerd. Hieruit vloeit later een nieuwe variant met twee gespen voort, de double monk strap. Dat model wordt al snel razend populair. De dubbele band oogt speelser en biedt meer mogelijkheden om te variëren in stijl en uitstraling.

Modegril

De monk is recent herontdekt door modehuizen Alexander McQueen en Yves Saint Laurent en is sindsdien elk seizoen op de catwalk te zien, zoals bij Giorgio Armani voor winter 2018-2019. Naast deze luxemerken heeft ook het Italiaanse stijlicoon Lino Ieluzzi – een fervent monkliefhebber – de populariteit een boost heeft gegeven. Ieluzzi is eigenaar van Al Bazar, een beroemde mannenmodewinkel in Milaan, en vanwege zijn onberispelijke stijl een hit op Instagram met meer dan 100k volgers. Hij wordt alleen bij hoge uitzondering op andere schoenen dan monks gespot.

Naast de enkele en dubbele gesp zijn er nu ook modellen met drie gespen op de markt, maar dat is volgens mannenmodeblog Gentleman’s Gazette ‘waarschijnlijk niets meer dan een vluchtige modegril, waar men niet in zou moeten investeren’. Andere varianten zijn de hogere monk strap boots en monks met sportieve rubberzolen. De schoenen zijn over het algemeen van leer voor een klassieke look, of suède voor een meer casual uitstraling. Traditioneel zijn ze voorzien van een ‘cap toe’, als verwijzing naar de tijd dat ze nog als werkschoenen werden gedragen. Soms zijn ze afgewerkt met een broguepatroon. Dan de gespen, want die kunnen heel verschillend zijn. Zilver- of goudkleurig, hoekig of rond, een glad of bewerkt oppervlak. Hoewel er ook monks voor vrouwen zijn, wordt het model over het algemeen gezien als mannenschoen.

Koninklijke fan

Nog steeds is de double monk strap de meestgedragen variant. In mediterrane landen wordt het model soms met één gesp los gedragen, om de schoen wat meer nonchalance te geven. Double monk straps lenen zich daar goed voor; bij single monks oogt het in zo’n geval eerder alsof de drager vergeten is zijn veters te strikken. Dat is een beetje het probleem met de monk strap. Tot niet al te lang geleden werd het model in Nederland gezien als een vrij ouwelijke schoen. “Niet in de laatste plaats omdat je toch onbewust het idee hebt dat de drager ervan reuma of artritis heeft en zijn veters niet meer vast krijgt”, schrijft journalist Gert Jonkers in 2007 in de Volkskrant. Het zal de bekendste fan van de monk een zorg zijn. Koning Willem-Alexander zweert sinds jaar en dag trouw aan gespschoenen. Hij wordt ook wel eens gespot op schoenen met veters, maar zijn zwarte monk straps blijven favoriet. Een schoen met koninklijke goedkeuring.

Dit artikel is eerder verschenen in de rubriek ‘Mode-icoon’ in Schoenvisie #3 van 8 maart 2019.

Foto header: Fratelli Rossetti