TOP

Hoe de klassieke Mary Jane de weg terug naar de catwalk en het straatbeeld vond

De Mary Jane is al een paar seizoenen alomtegenwoordig op de catwalk, aan de voeten van zowel vrouwelijke als mannelijke modellen. Waarmee de cirkel rond is, want deze klassieker brak ruim honderdtwintig jaar geleden door als uniseks model voor meisjes én jongens.

Catwalkbeeld: L’Estrop

Wie droeg er als kind geen Mary Janes? Voor veel vrouwen was het misschien wel hun allereerste schoen. Het simpele ontwerp – een open model met ronde neus, een bandsluiting over de wreef – maakt het de go-to schoen voor drukke ouders. Kinderen stappen er zo in en kunnen de knoop- of riemsluiting vaak nog zelf vastmaken ook. En hoewel eenvoudig, is het design tegelijkertijd verfijnd genoeg om netjes voor de dag te komen.

Buster Brown en Mary Jane

De vroegste vormen van de Mary Jane gaan terug tot de Griekse oudheid. En ook op het beroemde Arnolfini-portret (1434) van kunstschilder Jan van Eyck zijn sandalen te zien met het kenmerkende bandje over de voorvoet. Maar voor het ontstaan van de Mary Jane zoals we die nu kennen, moeten we naar het begin van de twintigste eeuw.

Naar 4 mei 1902 om precies te zijn, als stripfiguur Buster Brown zijn debuut maakt in de New York Herald. Zijn kledingstijl wordt al snel populair bij Amerikaanse ouders en krijgt zelfs een eigen naam, de ‘Buster Brown suit’. Die bestaat uit een tuniek of jasje met een grote strik, een korte broek, witte kniekousen en zwartglanzende instappers met een riempje.

Het duurt niet lang voor commerciële partijen op het succes duiken. De Amerikaanse Brown Shoe Company betaalt bedenker Richard F. Outcault 200 dollar voor de rechten op de cartoon en brengt de schoenen uit de strip op de markt, met Buster Brown en zijn liefje Mary Jane als mascottes. Hoewel uniseks, wordt het model naar haar vernoemd. Al is de stijl in de beginjaren populairder bij jongens dan bij meisjes.

Van flappers tot lolita’s

De Mary Jane is zowel comfortabel als elegant, en het duurt niet lang tot volwassenen die kwaliteiten ook ontdekken. De befaamde flapper girls komen er in de jaren twintig achter dat het model ideaal is om de charleston op te dansen. Van schattig kinderschoentje verandert de Mary Jane – inmiddels voorzien van een flinke hak – in de ‘it shoe’ van het uitgaansleven. In het daaropvolgende decennium krijgt de stijl bij het jonge publiek een nieuwe boost als de dan vijfjarige Shirley Temple een witte variant draagt in de film ‘Baby, Take a Bow’ (1934). Ook onvergetelijk is de outfit van Alice in Wonderland (1951), die op haar Mary Janes zo het konijnhol in duikelt.

De schoen wordt opnieuw een mode-item als ontwerper Mary Quant in de sixties model Twiggy een minirok met Mary Janes aantrekt. In de jaren negentig breekt een periode aan waarin de lieflijke en onschuldige Mary Jane zich van een andere kant laat zien. Het Britse schoenenmerk Dr. Martens introduceert een variant met chunky zool en grove buckles, die een hit wordt in de grunge- en punkscene.

Vrouwelijke rocksterren als Kat Bjelland (Babes in Toyland) en Courtney Love (Hole) combineren de schoenen met gescheurde babydolls en jurken met Peter Pan-kraagjes, een stijl met de ronduit verontrustende naam ‘kinderwhore aesthetic’. Het schattige en meisjesachtige uiterlijk maakt de Mary Jane ook populair bij de lolita’s in Japan. Al dragen zij de schoenen vanwege het popperige karakter, niet om sexy voor de dag te komen.

Opnieuw genderneutraal

Intussen verovert de Mary Jane ook de high fashion. Een van de grootste fans is Chanel, dat elk seizoen wel een nieuwe variant op de schoenenklassieker brengt. Leuk detail is dat creatief directeur Virginie Viard, de opvolger van Karl Lagerfeld, zich voor haar debuutcollectie voor het modehuis laat inspireren door de jaren twintig: de doorbraakperiode van de Mary Jane als modeschoen.

Met de herwaardering van klassieke stijlen die nu gaande is, hebben ook andere designers de Mary Jane ontdekt. Daarmee blijkt opnieuw hoe veelzijdig het model is. Dankzij Versace en het hippe Franse schoenenmerk Nodaleto zijn Mary Janes met plateauzool nu een grote hit, en Dior trekt voor zomer 2023 de aandacht met een lolita-achtige variant waarbij de bandjes tot aan de knie doorlopen.

Een andere ontwikkeling is dat de schoenen ook aan de voeten van mannelijke modellen opduiken, zoals te zien bij Bally, Comme des Garçons, Fendi en JW Anderson. Niet gek, aangezien mode steeds meer fluïde wordt. En dat is in het geval van de Mary Jane extra symbolisch omdat de schoen ruim 120 jaar geleden ook als genderneutraal model begon.

Dit artikel verscheen het eerst in Schoenvisie magazine.