Drie weken langer dicht. Dat was de boodschap van demissionair premier Mark Rutte tijdens de persconferentie van dinsdag 23 maart. Met de belofte dat de maatregelen worden bijgesteld als blijkt dat de besmettingscijfers vanaf volgende week weer dalen, maar vooralsnog neemt het aantal nieuwe gevallen alleen maar toe. Dat betekent dat mode- en schoenenwinkels ook het grootste deel van april aangewezen blijven op click & collect en shoppen op afspraak. Is dat voldoende om de komende weken mee door te komen?

Gemengde gevoelens

Uit een poll van Schoenvisie (met 66 stemmers: niet representatief, maar een middel om de stemming in de markt te peilen) blijkt dat de gevoelens gemengd zijn. Meer dan de helft van de respondenten (58 procent) geeft aan de huidige versoepelingen niet genoeg zijn om de boel draaiende te kunnen houden. De overige 42 procent zegt aardig uit de voeten te kunnen met de combinatie van click & collect en shoppen op afspraak. Een van die ondernemers is Jeffrey van Mourik. Zijn schoenenwinkel J. van Mourik & Zn is gevestigd in Sliedrecht en mag met een oppervlakte van 700 vierkante meter 28 klanten per uur ontvangen. Gezinnen mogen samen komen. Officieel mogen er uit één huishouden maximaal twee mensen tegelijk binnen, maar dat werkt met kinderschoenen niet, zegt Van Mourik. “Sliedrecht is een gelovige gemeenschap met veel grote families. Gisteren hadden we twee keer een gezin met vijf kinderen, die allemaal nieuwe schoenen nodig hadden. Onze bonbedragen zijn nu veel hoger dan normaal. We zitten nu op onze omzetten voor corona; ten opzichte van maart 2019 zijn onze cijfers stabiel. De eerste helft van de maand hebben we zelfs geplust.”

‘Voor dorpswinkels is shoppen op afspraak een prima verdienmodel, voor grote steden niet’

Niet werkbaar voor steden

Voor dorpswinkels is shoppen op afspraak een ‘prima’ verdienmodel, vindt Van Mourik. “Natuurlijk zou ik liever zien dat de winkels opengaan, maar op deze manier werkt het voor ons goed. Voor grote steden is het een ander verhaal; wij snoepen omzet weg van winkels in de stad, omdat mensen die voorheen in steden als Rotterdam of Dordrecht shopten nu lokaal zijn gaan kopen.” De pijn zit vooral in de grote plaatsen, beaamt Hendrina Span van schoenenwinkel Idenza. De retailer heeft vestigingen in Groningen, Leeuwarden, Sneek en Drachten. “Onze winkels zijn ingericht op veel verkeer. Nu mogen we, afhankelijk van de grootte van het filiaal, vier tot acht mensen tegelijk ontvangen. Terwijl we op een zaterdagmiddag in Groningen al snel twintig tot vijventwintig klanten tegelijk binnen hebben. In Sneek en Drachten komen we wel aan onze omzetten, maar in Groningen en Leeuwarden bij lange na niet. Terwijl de huurprijzen daar significant hoger zijn.”

Privévermogen aanspreken

Daar lopen Bernhard en Alice Zandbergen ook tegenaan. Het ondernemerskoppel opende in augustus 2017 een nieuwe schoenenwinkel in De Bilt, Zandbergen Shoes, en nam in het voorjaar van 2019 de trendy schoenenwinkel Recap in het centrum van Amersfoort over. “Als we toen hadden geweten wat we nu weten, hadden we dat waarschijnlijk niet gedaan”, zegt Alice Zandbergen. “Onze winkel in De Bilt heeft tot de winkelsluiting geprofiteerd van corona; ook wij zagen dat mensen liever niet meer naar de stad gingen. Lokaal merken we de gunfactor, maar in Amersfoort is dat een heel ander verhaal. Zeker nu er alleen op afspraak gewinkeld mag worden. Voor Recap hebben we momenteel onvoldoende afspraken om een normale omzet te draaien. De verkopen blijven ver achter, terwijl de vaste lasten doorlopen. Onze verhuurder beweegt helaas niet mee, met als gevolg dat we de huur nu grotendeels uit ons privévermogen betalen. Dat houdt een keer op.”

Dat ‘Amersfoort’ achterblijft kan Zandbergen wel verklaren: de lockdown maakt het voor consumenten totaal onaantrekkelijk om naar de stad te gaan. “Het is te veel gedoe. Waarom zou je voor één of twee afspraken helemaal naar de stad rijden, met de bijkomende parkeerkosten, als je het product ook gewoon kunt bestellen en thuisbezorgd kunt krijgen? Het belangrijkste is nog wel dat je nergens kunt zitten voor een kop koffie of lunch en niet naar het toilet kan. Zolang de horeca dicht is, blijven de binnensteden spooksteden.”

‘Zolang de horeca dicht is, blijven de binnensteden spooksteden’

Essentiële verkoopweken

Wat de situatie extra nijpend maakt: de drie weken dat de retail langer dicht moet, zijn essentiële verkoopweken. De lente is officieel begonnen en komend weekend gaat de klok een uur terug. “Zodra het mooi weer wordt, gaat het hier normaal gesproken gelijk los”, knikt Hans Soeterboek. Samen met zijn dochter Anna-Marie is hij eigenaar van Soeterboek Schoenen in Barneveld. “De laatste week van maart en de maand april zijn ontzettend belangrijk voor de verkoop van de nieuwe voorjaarscollectie.”

Voor Ronald Oerlemans van Oerlemans Kinderschoenen in Leiden speelt nog een extra factor mee: het verkoopseizoen van kinderschoenen is een stuk korter dan dat van mannen- en vrouwenschoenen. “Ons seizoen begint rond 1 maart en loopt door tot ongeveer half juni. In die periode draaien we ongeveer 70 tot 80 procent van onze omzet”, vertelt hij. “Daar missen we nu een groot deel van.” Het probleem is niet dat klanten niet komen; kindervoetjes groeien gewoon door. Maar Oerlemans heeft met een oppervlakte van 50 vierkante meter niet voldoende ruimte om iedereen te bedienen die een afspraak wil maken. Doordeweeks gaat het nog wel, zegt de ondernemer. “Maar op zaterdag zitten we altijd compleet volgeboekt. We kunnen gemiddeld zo’n drie gezinnen per uur helpen, waar dat er normaal tien zijn. Die zaterdagen zijn goed voor 50 procent van onze omzet. Dat hakt erin.”

Afgeschreven voorraden

Een ander pijnpunt is dat winkeliers bij de inkoop voor lente-zomer 2021 niet berekend waren op een maandenlange sluiting en zodoende veelal met normale budgetten hebben ingekocht. “Toen we in augustus en september op inkoop gingen, dachten we dat corona zijn langste tijd had gehad”, knikt Hans Soeterboek. “Na de dip in de lente trokken de verkopen in de zomer gigantisch aan en daarmee kwam het optimisme terug. We hebben wel wat minder gekocht, maar niet veel. Dat is voor winter 2021-2022 wel anders; met de kennis van nu hebben we vooralsnog alleen bij onze key leveranciers gekocht. De rest vullen we later aan.” Momenteel stapelen de voorraden zich bij veel winkeliers op, zegt ook Hendrina Span van Idenza. Retailers hebben van winter 2020-2021 nog veel liggen en daar komt nu de nieuwe voorjaarscollectie bij. “Daar is in de media maar weinig aandacht voor. Wat aan het begin van het jaar is uitgeleverd, kan nu alweer bijna afgeschreven worden. Er zijn wel compensatieregelingen, maar die zijn niet afdoende.”

‘Wat in januari is uitgeleverd, kan nu alweer bijna afgeschreven worden’

Twee of drie paar tegelijk

Hoe nu verder? Doorbuffelen met alle mogelijkheden die er zijn, zeggen de retailers die we voor dit artikel gesproken hebben. In de winkel, online en via social media. Een lichtpunt is dat de klanten die op afspraak komen, hun geld goed laten rollen. “We benadrukken in al onze uitingen dat mensen vrijblijvend een afspraak kunnen boeken”, zegt Soeterboek. “Dat we het vooral gezellig vinden om ze weer te mogen ontvangen. Maar het komt zelden voor dat iemand na een afspraak zonder schoenen naar buiten gaat. Onze klanten verdienen bovenmodaal; normaal gaan ze in de krokusvakantie op wintersport en nu dat niet kan, klotst het geld tegen de plinten aan. Ze kopen nu makkelijk twee of drie paar schoenen tegelijk.”